Gdy ich rząd śledzi w lasach, siedzą śród konopi

Projekt Mateusza Kowalczyka porusza problem relacji z kulturą i historią inną niż ludzka w wymiarze katastrofalnych konsekwencji antropopresji, otwarcie nazywanych dziś szóstą epoką wymierania. Współistnienie z istotami pozaludzkimi, ze zwierzętami i z roślinami oraz grzybami, było w kulturach przed wyzyskiem odmiennie obserwowane i przeżywane. Aspekty tego współistnienia i świadomość wynikających z niego zależności zostawiły ślady w kulturze szamańskiej, zakładającej duchowy wymiar wszystkich bytów, również nieożywionych. Inspiracje przedchrześcijańską, animistyczną duchowością są obecne w pracach Mateusza Kowalczyka od kilku lat. Elementy wizualne i performatywne zaczerpnięte z kultury szamańskiej łączą się w nich z komentarzem społecznym i politycznym. Na potrzeby Nagiego Nerwu artysta proponuje stworzenie instalacji-uprawy, która konfrontuje publiczność z obecnością żywych roślin z gatunku Cannabis sativa jako z elementem postulatów alternatywnego ogrodnictwa miejskiego. Mimo że gospodarka surowcowa od początku nowożytności bardzo mocno eksploatowała właściwości konopi, biopolityka dwudziestowieczna objęła w większości krajów uprawę tych roślin szczególną kontrolą, z kryminalizacją włącznie. Emocje wywołane kontaktem z tą namiastką roślinnej dzikości przypominają o subwersywnym potencjale wpływu, jaki na ludzką populację może mieć autonomiczna biochemiczna polityka rośliny. 

Tytuł projektu jest cytatem ze znanego fragmentu szóstej księgi Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Cały ustęp księgi Zaścianek poświęcony jest tradycyjnej uprawie konopi. Szerszy kontekst fragmentu wyjaśnia polityczny wymiar motywu: 

W tej zielonej, pachnącej i gęstej krzewinie,
Koło domu, jest pewny przytułek źwierzynie
I ludziom. Nieraz zając zdybany w kapuście
Skacze skryć się w konopiach bezpieczniej niż w chruście,
Bo go dla gęstwy ziela ani chart nie zgoni,
Ani ogar wywietrzy dla zbyt tęgiej woni.
W konopiach człowiek dworski, uchodząc kańczuka
Lub pięści, siedzi cicho, aż się pan wyfuka.
I nawet często zbiegli od rekruta chłopi,
Gdy ich rząd śledzi w lasach, siedzą śród konopi. 

Adam Mickiewicz

Mateusz Kowalczyk – artysta wizualny, performer, aktywista. Absolwent studiów magisterskich Wydziału Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Dyplom magisterski zrealizował w Pracowni Działań Przestrzennych profesora Mirosława Bałki w 2020 roku. W obszarze jego zainteresowań znajduję się performance, praca kolektywna, wirtualna rzeczywistość (VR), 3D, artystyczne zaangażowanie w protesty. Główną osią jego praktyki jest tworzenie doświadczeń interaktywnych, do których wykorzystuje: obiekty, performance i muzykę. Od 2015 roku aktywnie współtworzył Park Rzeźby na Bródnie, powstały z inicjatywy Pawła Althamera i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Od 2018 roku prowadził projekt Szaman Polski w ramach projektów i wystaw: „Mecz o powodzenie mieszkańców Bródna” (2018), performance w BWA Warszawa (2019), udział w projekcie „W Polsce nie ma faszyzmu”, Teatr Powszechny w Warszawie (2019), druga nagroda Artystycznej Podróży Hestii (2019) – wystawa w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Obecnie pracuje między innymi w medium wirtualnej rzeczywistości (VR) nad doświadczeniami inspirowanymi antropocenem oraz w technologii 3D, zajmuje się fotogrametrią oraz skanami obiektów wykonywanych przy użyciu smartfona. Do swoich prac używa skomponowanej przez siebie muzyki elektronicznej oraz soundscape. Praca z dźwiękiem jest nieodłączną częścią jego praktyki. Zagadnieniem, nad którym pracował w ostatnim czasie w ramach dyplomu magisterskiego na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, jest penalizacja konopi przemysłowej w Polsce – przez historię, gospodarkę i aktywizm. W ramach aneksu do dyplomu przedstawił doświadczenie pandemii na tle politycznym przez performatywne działanie prowadzone na żywo podczas obrony na platformie Mozilla Hubs.